گوگل رسما اعلام کرد که قصد دارد «گوگل ریدر» را تعطیل کند!

واقعا باورکردنی نیست، اما حقیقت دارد، وبلاگ رسمی گوگل در پستی با نام«بهار دوم پاک‌سازی» یا A second spring of cleaning اعلام کرده است که قصد دارد «گوگل ریدر» را تعطیل کند! این کار در اول جولای، معادل دهم تیر سال ۹۲ صورت خواهد گرفت.

 گوگل ظاهرا کاهش استفاده از این سرویس را دلیل این تصمیم اعلام کرده است و از حالا از کاربران خواسته است که از اطلاعات و فیدهایی که مشترکشان هستند، پشتیبان بگیرند.

در «یک پزشک» در شانزدهم مهر سال ۱۳۸۴، خبر خوب برپا شدن «گوگل ریدر» را برای اولین بار در وبلاگستان فارسی نوشتم، گوگل ریدر بین کاربران ایرانی و کاربران دنیا به سرعت محبوب شد.

گوگل ریدر بستری مناسبی برای انتشار سریع محتوا و افکار ما در وبلاگستان شد. گوگل به صورت آهسته اما پیوسته، مدتی گوگل ریدر را با افزودن ویژگی‌هایی تقویت می‌کرد. زمانی که امکان گذاشتن «لایک»، افزودن «نوت» و دنبال کردن دیگر کاربران به «گوگل ریدر» افزوده شد، این سرویس، یک سرویس بسیار کارا و تأثیرگذار شد.

اما با آمدن شبکه اجتماعی «گوگل پلاس»، متأسفانه گوگل در اقدامی بحث‌برانگیز، کلیه ویژگی‌های اجتماعی گوگل ریدر را حذف کرد. این کار ظاهرا برای وادار کردن کاربران برای استفاده بیشتر از گوگل پلاس، انجام شده بود. علیرغم اعتراض‌های دامنه‌دار کاربران، گوگل هیچ اعتنایی به اعتراض کاربران نکرد، در تصمیم خود مصمم و پایدار باقی ماند و کارش را عملی کرد.

با حذف ویژگی‌های اجتماعی گوگل ریدر، این سرویس دیگر مثل سابق، توسط کاربران مورد استفاده قرار نگرفت. بارها و بارها ما در صدد برآمدیم که جایگزین‌هایی برای «گوگل ریدر» کنیم، اما هیچ یک از جایگزین‌ها کامل، قابل اعتماد یا بدون نقص نبودند. بنابراین هیچ کدام نتوانستند کسر کوچکی از کاربران گوگل ریدر را به استفاده دائمی، متقاعد کنند.

من در این پست در مورد دشواری‌هایی که پیامد حذف ویژگی‌های اجتماعی «گوگل ریدر» بودند، نوشته بودم.

اما حالا با اعلام خبر بسته شدن «گوگل ریدر» در این ساعات آغازین روز، درمانده‌ام که باید چه چیز در مورد عملکرد و سیاست‌های گوگل بنویسم!

۱- تعطیلی گوگل ریدر در تضاد با راهبرد کلان گوگل است

راهبرد کلان گوگل، تشویق کاربران به مصرف هر چه بیشتر دیتا است تا در حاشیه این وب‌گردی، با نمایش تبلیغات خود، به سود مالی دست پیدا کند. این راهبرد، یک راهبرد برد-برد برای این شرکت بزرگ و کاربران بوده است.

اما گوگل مدتی است که در انتخاب مسیر و اخذ سیاست‌های خود در حال انتخاب مسیرهای عجیب و اشتباه است. حذف ویژگی‌های اجتماعی گوگل ریدر و بعد اعلام بستن کامل این فیدخوان، را نمی‌توان به سادگی هضم کرد.

۲- تفاوت شرایط و نیازهای کاربران جهانی با کاربران کشورهای کمتر توسعه یافته

اما بیایید زاویه دید خود را وسیع‌تر کنیم و تصمیم جدید گوگل را طور دیگری ارزیابی کنیم.

گرچه واقعا هیچ عدد و رقمی در مورد تعداد کاربران فعلی گوگل ریدر و میزان فعالیت روزانه آنها وجود ندارد، اما به احتمال زیاد، کاهش کاربری این سرویس، یک واقعیت است.

دلیلیش را می‌توان در سه مورد زیر خلاصه کرد:

الف- دنیای امروز، دنیای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها و اپلیکیشن‌هاست، بیشتر کاربران دنیا به اینترنت سریع و ابزارهای هوشمند و اپلکیشن‌های متنوع خبرخوان مجهز شده‌اند و دیگر نیاز کمتری به مرور خبرهای با گوگل ریدر دارند.

در مورد دسته محدودی از کاربران ایرانی و کشورهای کمتر توسعه‌یافته دیگر هم این امر می‌تواند صادق باشد،‌اما مسلما عمومیت ندارد.

ب- خود حذف ویژگی‌های اجتماعی گوگل ریدر، باعث شد که میزان مراجهات به این سرویس خیلی کمتر شود.

ج- درصد زیادی از کاربران هم از توییتر و فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی دیگر برای آگاهی از خبرهای روز استفاده می‌کنند.

۳- گوگل احترامی برای کاربران وفادار خود قائل نیست!

اما به گمان من، کاهش کاربری یک سرویس با ابعاد و پیشینه گوگل ریدر، نمی‌تواند بهانه‌ای برای تعطیلی آن باشد.

نگاهی به گوگل ریدر خود بیندازید، ببینید در طول زمان مشترک چه سایت‌ها و وبلاگ‌های شده‌اید و چه مجموعه‌ بزرگی را گردآوری کرده‌اید.

خیلی از این سایت‌ها و وبلاگ‌ها دیگر وجود خارجی ندارند، طوری که گاهی این فهرست فیدهای شما، برای شما جنبه نوستالژی هم پیدا می‌کنند!

علیرغم مدرن شدن دنیا و کم‌رنگ شدن محبوبیت فیدخوانی، هنوز هم کاربران بسیار زیادی برای اینکه مطلبی را از دست ندهند، به گوگل ریدر تکیه می‌کنند، شخصا من و شما اگر حس کنیم، مطالب وبلاگی ارزش خواندن و تعمق را دارند، به بازدید روتین از سایت، یا دنبال کردن اکانت توییتر، پلاس یا فیس‌بوک سایت (اگر موجود باشند) بسنده نمی‌کنیم و حتما فید سایت را وارد گوگل ریدر خود می‌کنیم.

اما گویا گوگل هیچ ارزشی برای این کاربران مشتاق قائل نیست!

۴- گوگل دیگر دریچه‌ای برای دسترسی آزاد به اطلاعات نخواهد بود

با تعطیلی گوگل ریدر، یکی از آسان‌ترین شیوه‌های دسترسی آزاد به اطلاعات را از دست می‌دهیم.

گوگل بارها ادعا کرده است که دغدغه فراهم آوردن شرایط دسترسی آزاد و آسان به اطلاعات را دارد، اما در مقام عمل میلیون‌ها کاربر را در بسیاری از کشورها فراموش کرده است!

۵- آسیب جبران‌ناپذیری که به وبلاگ‌ها و سایت‌های قدیمی وارد خواهد آمد

گوگل ریدر در طی سال‌های چنان اعتباری در میان وبلاگ‌نویس‌ها و سایت‌ها پیدا کرد که ما درجه محبوبیت وبلاگ‌های خود را از روی تعداد مشترکان فیدی خود متوجه می‌شدیم.

تلقی خود من این بوده است که عدد خام تعداد بازدید یا هیت، نمی‌تواند به درستی میزان تأثیرگذاری و محبوبیت یک وبلاگ را نشان بدهد، باور من این بوده است که گرد آوردن خوانندگان خاص، یعنی آنهایی که به صورت گذری به وبلاگی سر نمی‌زنند و وفادارانه همه مطالب یک سایت را می‌بینند و کلمه به کلمه و خط به خط می‌خوانند، اهمیت زیادی دارد. این دسته از خوانندگان، سرمایه‌های واقعی ما وبلاگ‌نویس‌ها هستند. ما این خوانندگان را آسان به دست نیاورده‌ایم!

بدیهی که معتبرترین بستر ارتباطی ما با این دسته از خوانندگان، گوگل ریدر بوده است! اما حالا با تعطیل شدن قریب‌الوقوع گوگل ریدر، نمی‌دانم چطور می‌شود، آب رفته را به جوی برگرداند.

بله! شاید بشود ده- بیست، جایگزین وبی یا اپلیکیشن برای گوگل ریدر ذکر کرد، اما هیچ کدام از آنها در حال حاضر، به گرد پای گوگل ریدر هم نمی‌رسند و هر یک محدودیت‌هایی دارند.

۶- آیا در پشت پرده محدودیت و سپس تعطیلی گوگل ریدر تفکرات دیگری هم وجود داشته است؟!

ما ایرانی‌ها اصولا فطرتا طرفدار «تئوری توطئه» هستیم. گرچه بعد از خواندن خبر تعطیلی گوگل ریدر، خواستم با توجیهاتی مثل آنچه در بند دوم این پست برایتان نوشتم،‌ کار گوگل را توجیه کنم، اما باز هم موفق نشدم. چگونه است که شرکت بزرگی که دسترسی به میزان بسیار زیادی سرمایه دارد، ناگهان در صدد برمی‌آید، تعداد زیادی از کاربران خود را برنجاند؟ آیا رقابت گوگل برای جلب کاربر بیشتر در گوگل پلاس باعث شده است که گوگل تصمیم به قربانی کردن یک سرویس، برای افزودن بر تعداد کاربران پلاس بگیرد؟ زیاد با عقل جور درنمی‌آید!

به گمان من گوگل ریدر با تغییراتی می‌توانست کانال عمده و مدرنی برای اطلاع‌رسانی و تبادل دیتا شود و در عین حال برای گوگل درآمدزا هم باشد. اما به درستی مشخص نیست که چرا گوگل اصلا تلاشی در این جهت انجام نداد.

جنس مطالب به اشتراک‌گذاشته یا لایک‌زده شده و نوت‌های گوگل ریدر به کلی با جنس مطالب به اشتراک‌گذاشته در دیگر شبکه‌های اجتماعی تفاوت داشت. اگر گوگل ریدر را از این لحاظ به مجله‌ای معتبر با ماطلب فاخر تشبیه کنیم، بیراه نگفته‌اید.

گوگل ریدر در دوران اوج خود، یک شبکه اجتماعی «محتواساز» و «پردازشگر» بود، به این ترتیب که کاربران هر روز با خواندن انبوهی از مطالب، بهترین آنها را گلچین می‌کردند و با افزودن یادداشت‌های خود، ارزشی افزوده برای آنها فراهم می‌کردند.

اما چه شد که گوگل ظرفیت‌های این گوگل ریدر را درک نکرد و آنها را تقویت نکرد؟

آیا اختلافات درونی بین اعضا و توسعه‌دهندگان اولیه تیم گوگل ریدر با سران گوگل باعث این تصمیم شده شده است؟ آیا گوگل به دنبال عرضه سرویسی جدید یا افزودن بر ویژگی‌های گوگل پلاس است و می‌خواهد کاربران جدا شده از گوگل ریدر را جذب کند؟ آیا تصمیم‌گیران عمده گوگل، آنقدر به دنبال دستیابی به سود مالی کوتاه‌مدت بوده‌اند که نگاه به دوردست و افق‌ها را فراموش کرده‌اند؟ یا اینکه اصلا ذات «گوگل ریدر» به عنوان یک مجرای آسان و بی‌هزینه دسترسی به اطلاعات، دیگر «مقبول» گوگل نبوده است؟ یا اینکه اصلا «فشارها و مشوق‌ها»یی «پنهان» در کار بوده‌اند؟!

۷- آینده شرکتی که به کاربران خود وفادار باقی نمی‌ماند، چگونه خواهد بود؟

وفاداری، امری دوجانبه است، اعتماد به تدریج شکل می‌گیرد و قوام می‌گیرد، مطابق چیزهایی که برایتان نوشتم تصمیم گوگل را از یک جهت می‌توان منطقی دانست:

زمانی که کاربران جهانی شما برای سرویسی که چندان درآمدزا نیست، افت کنند، باید سرویس را تعدیل یا تعطیل کنید. دنیای امروز بر پایه اقتصاد می‌چرخد، برخلاف ادعاها، این پول است که حرف و اول و آخر را می‌زند.

بیرحمانه است، اما شاید گوگل هیچ درکی از شرایط برخی از کاربران خود در گوشه و کنار دنیا ندارد، همان‌هایی که هنوز هم با اینترنت دیال آپ یا اتصال‌هایی که تنها نام پرسرعت را دارند، آنلاین می‌شوند، همان‌هایی که هیچگاه روی آگهی‌های متنی گوگل کلیک نمی‌کنند و خریدی انجام نمی‌دهند، همان‌هایی که زمانی برای گوگل احترام قائل بودند!

گوگل در وبلاگ رسمی خود، در پستی که خبر از تصمیم جدیدش داده است، عنوان«دومین بهار پاک‌سازی» را انتخاب کرده است، شاید بهتر بود که می‌نوشت: «خزان پاک‌سازی»

بی‌شک رنجش دسته‌ای محدود از کاربران، نمی‌تواند باعث سقوط سهام گوگل یا کاهش میزان استفاده از موتور جستجوی گوگل، تعداد کاربران اندروید در ابزارهای موبایل یا حتی وقفه‌ای کوچک در پروژه جاه‌طلبانه عینک گوگل شود، اما به گمانم گوگل، بدون«گوگل ریدر»، دیگر آن گوگل سابق نخواهد بود.

البته این دسته «محدود» کاربران واقعا محدود نیستند، کافی است برای مثال کامنت‌های سایت تک‌کرانچ را بخوانید تا متوجه شوید که مشتاقان گوگل ریدر یه طیف جغرافیایی خاصی، تعلق ندارند. از همین حالا صحبت از پتیشن‌های متنوع برای تغییر نظر گوگل شده است، اما به نظر نمی‌رسد، گوگل از تصمیم خود صرف‌نظر کند.